Onderzoek naar de oorzaken van tweelingzwangerschappen
Naast het onderzoek van het Nederlands Tweelingen Register naar de erfelijkheid van gezondheid en gedrag, doen we ook al bijna 40 jaar onderzoek naar het ontstaan van tweelingen. Ondanks dat veel mensen er vanuit gaan dat de oorzaken van tweeling- en meerlingzwangerschappen al redelijk bekend zijn, zijn er toch ook nog veel vragen. De afgelopen paar jaar hebben we bij het NTR in samenwerking met collega’s van over de hele wereld een aantal belangrijke stappen gezet op dit gebied. Tijd dus voor een update!
Te beginnen met de eeneiige tweeling: de eeneiige tweeling zorgt al vele jaren voor verwondering bij wetenschappers en ontstaat na een splitsing van een embryo, vroeg in de zwangerschap. Waarom deze splitsing optreedt is tot op heden een mysterie. Het krijgen van een eeneiige tweeling is één van de weinige eigenschappen waarin genetische aanleg (erfelijkheid) geen of een zeer bescheiden rol lijkt te spelen. Eeneiige tweelingen lijken namelijk willekeurig op te duiken in families en komen over de hele wereld voor met een gelijke frequentie van ongeveer 4 per 1000 geboorten.
In ons onderzoek zijn we er in 2021 achter gekomen dat het epigenetische profiel van eeneiige tweelingen anders is dan dat van twee-eiige tweelingen en eenlingen (Identical twins carry a persistent epigenetic signature of early genome programming). Wat extra interessant is, is dat deze verschillen in het epigenoom vooral te vinden zijn rondom genen die te maken hebben met hoe goed cellen aan elkaar blijven plakken. Dit biedt, voor het eerst in jaren, nieuwe aanknopingspunten voor het onderzoek naar hoe eeneiige tweelingen ontstaan.
Het epigenoom wordt ook wel het besturingssysteem van het DNA genoemd. Het zit namelijk zo: je gehele DNA bevat genen en of die genen wel of niet aan staan wordt bepaald door allemaal kleine chemische groepen. Die kleine chemische groepen vormen samen je epigenoom. Prikkels vanuit je omgeving zoals bijvoorbeeld roken, slaapgebrek of simpelweg ouder worden kunnen je epigenoom veranderden.
Naast de eeneiige tweelingen, proberen we ook de oorzaken van de twee-eiige tweelingzwangerschap (of drie- of vierlingzwangerschap) te begrijpen. Zo is bekend dat een twee-eiige tweelingzwangerschap ontstaat na de bevruchting van twee of meer eicellen en dat het krijgen van twee-eiige tweelingen binnen bepaalde families vaker voorkomt. Dit geeft aan dat erfelijke aanleg een rol speelt bij het krijgen van een twee-eiige tweeling.
Uit ons onderzoek is gebleken dat hierbij niet één gen, maar meerdere genen een rol spelen. In recent onderzoek vergeleken wij het DNA van ongeveer 700.000 mensen van over de hele wereld. Een deel van deze mensen is een moeder van of zelf deel van een twee-eiige tweeling en het andere deel niet. Wij proberen varianten in het DNA te vinden die vaker voorkomen bij moeders van twee-eiige tweelingen en twee-eiige tweelingen zelf, in vergelijking tot de rest van de populatie. Hierdoor hebben we gevonden dat genetische varianten in genen die coderen voor het follikel stimulerend hormoon (wat zorgt voor rijpen van eicellen) en in andere genen die belangrijk zijn voor de vruchtbaarheid van vrouwen de kans vergroten dat een vrouw een twee-eiige tweeling krijgt. In het nieuwste onderzoek, de grootste studie op dit gebied tot nu toe, zijn zes locaties in het DNA gevonden die samenhangen met de kans op een twee-eiige tweelingzwangerschap. Hiermee zijn nog lang niet alle genen gevonden die een rol spelen bij het krijgen van een twee-eiige tweeling. Daarvoor zijn nóg grotere studies nodig. In vervolgonderzoek willen we daarom nóg meer deelnemers includeren. Over het onderzoek naar de twee-eiige tweeling kun je hier nog meer lezen.
Kortom, we zijn zelfs na 40 jaar nog druk in de weer met het onderzoek naar het ontstaan van tweelingzwangerschappen. Mocht je zelf nog tweelingen of ouders van tweelingen kennen, die nog niet meedoen bij het NTR: nodig ze dan graag uit, want wij zijn altijd op zoek naar meer deelnemers!
Het Twinning team
De illustratie hieronder laat enkele bevindingen uit het onderzoek naar twinning zien. Download de afbeelding of rechtsklik/openen in nieuw tabblad om deze beter te kunnen zien.
