De Netflix documentaire You Are What You Eat: A Twin Experiment

In 2024 verscheen de Netflix documentaire ‘You Are What You Eat: A Twin Experiment’ die nogal wat ophef veroorzaakte. De documentaire volgt vier sets van identieke tweelingen gedurende acht weken, waarin de helft van hen hun dieet en levensstijl omgooien. Een van hen volgt gedurende die tijd een volledig veganistisch dieet, terwijl de andere gewoon alle soorten voeding blijft eten.

De hoofdboodschap van de documentaire en de vele steunbetuigingen die de serie kreeg op sociale media kwamen erop neer dat je door een strikt veganistisch dieet te eten langer leeft. Maar klopt dat ook? Bij het Nederlands Tweelingen Register kregen we van verschillende kanten de vraag hoe wetenschappelijk dit nu allemaal was; de vraag werd gesteld vanuit de media maar ook door onze deelnemers. Op die vraag bestaat helaas geen eenvoudig antwoord.

Enerzijds is een Netflix documentaire natuurlijk vooral bedoeld als entertainment, niet als wetenschappelijk verantwoord onderzoek. Het is voor televisie veel leuker als de nadruk ligt op de bevindingen die er erg uit springen, niet op het gemiddelde van alle bevindingen. Dingen die allang bekend zijn worden als groot nieuws gebracht. Bijvoorbeeld dat je van een plantaardig dieet een lager cholesterol krijgt. Dingen die nog niet bewezen zijn worden met stelligheid verkondigt, zoals dat kaas verslavend is. De feiten worden soms onvolledig verteld. Het risico voor prostaatkanker gaat wat omhoog door melk (wel genoemd in de documentaire) maar voor darm- en borstkanker gaat het risico omlaag (niet genoemd in de documentaire). Netflix documentaires geven ook vaak de persoonlijke voorkeur van de makers weer – en de makers van deze serie zijn duidelijk enthousiaste voorstanders van een veganistisch dieet. Een heel betrouwbare bron van wetenschappelijke kennis is de documentaire daardoor niet.

Anderzijds was de show wel degelijk gebaseerd op zorgvuldig onderzoek van tweelingonderzoekers aan de Universiteit van Stanford. Bij 22 tweelingparen, 5 mannelijke en 17 vrouwelijke paren met een gemiddelde leeftijd van 40 jaar werd op grond van toeval een van de tweeling aan het veganistische dieet (zonder vlees, vis, kaas en melk) toegewezen en de tweelingbroer of -zus aan een in gezond dieet, maar wel met vlees, vis, kaas en melk. Dat dieet hielden ze acht weken vol. In de eerste maand werden de maaltijden door de onderzoekers bereid en afgeleverd – de tweede maand moesten ze zelf de dieetvoorschriften aanhouden. Daarna werd gekeken hoeveel ze waren afgevallen en of risicofactoren voor hart- en vaatziekten zoals cholesterol en bloedsuikerwaardes meer waren veranderd door het ene dieet dan door het andere.

De studie wees uit dat de helft van de eeneiige tweeling die een veganistisch dieet volgde na twee maanden meer gewicht had verloren, een lager cholesterolgehalte en minder insuline had (een risicofactor voor suikerziekte) dan de tweelingbroer of -zus die een dieet met vlees, vis, kaas en melk volgde. Wat deze resultaten lastig te interpreteren maakt is dat de tweeling die een veganistisch dieet kreeg ook gemiddeld 200 kilocalorieën per dag minder at: 1800 kilocalorieën tegen 1600 kilocalorieën. De onderzoekers lieten de deelnemers namelijk bewust vrij in de keuze hoeveel ze aten - in plaats van dat precies gelijk te maken. Ze wilden zo echt mogelijk zien hoe mensen in het dagelijks leven met de verschillende diëten zouden omgaan.

Echter, op die manier is het niet helemaal zeker of de samenstelling van het dieet (veganistisch of niet) óf de hoeveelheid kilocalorieën nou de oorzaak was van de verschillen binnen de tweelingen die na acht weken te zien waren. Dat je door minder calorieën te eten afvalt en gezonder wordt is natuurlijk al heel lang bekend. Een tweede probleem is dat onduidelijk is of en hoeveel de tweelingen aan sport deden. Gingen tweelingen met een verschillend dieet zich daarin ook anders gedragen? Dan is het de vraag of meer sporten de gemeten gezondheidseffecten verklaarde, in plaats van het veganistische dieet.

De Netflix documentaire wijst veelvuldig op de schadelijke effecten van de bio- en zuivelindustrie op het klimaat en het dierenleed dat veroorzaakt wordt. Deze voordelen van een veganistisch dieet kan voor veel mensen juist de belangrijkste reden zijn om dit dieet te volgen. Het is echter goed om dat voordeel dan wel los te zien van de eventuele gezondheidseffecten. Voor die gezondheidseffecten laat de studie de voorzichtige conclusie toe dat een veganistisch dieet geen kwaad kan. Maar de breed uitgemeten uitspraak dat je door een veganistisch dieet veel langer gaat leven lijkt wat voorbarig.