Proefpersoneninformatie voor deelname aan onderzoek Tweelingfamilieonderzoek naar genetische varianten

Inleiding

Het Nederlands Tweelingen Register vraagt je vriendelijk om mee te doen aan wetenschappelijk onderzoek. Meedoen is vrijwillig, om mee te doen is wel je schriftelijke toestemming nodig.

Dit onderzoek wordt uitgevoerd door het Nederlands Tweelingen Register van de Vrije Universiteit. Het onderzoek is voorgelegd aan de Vaste Commissie Wetenschap en Ethiek van de Faculteit der Gedrags- en Bewegingswetenschappen van de Vrije Universiteit, die de uitvoering heeft goedgekeurd.

Voordat je beslist of je wilt meedoen aan dit onderzoek krijg je uitleg over wat het onderzoek inhoudt. Lees deze informatie rustig door en vraag de onderzoeker uitleg als je vragen hebt. Je kunt er ook over praten met je partner, vrienden of familie.

Doel van het onderzoek

Met behulp van tweelingen en hun families onderzoekt het Nederlands Tweelingen Register de invloed van erfelijke factoren (genen) en omgevingsfactoren op individuele verschillen in gedrag, gezondheid en welbevinden. We zijn in de afgelopen 30 jaar veel te weten gekomen over de oorzaken van deze verschillen. Ons onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat genen een belangrijke rol spelen bij groei, lengte en (over)gewicht, maar ook bij ADHD, depressie, astma, risicofactoren voor hart- en vaatziekten, rookverslaving, sportgedrag en geluksgevoel. De resultaten van het onderzoek zijn terug te vinden op onze website.

Een volgende stap is het vinden van de vele genetische varianten die samenhangen met individuele verschillen in gedrag, gezondheid en welbevinden. Hiervoor is erfelijk materiaal (DNA) nodig. Deelnemers aan het onderzoek van het Nederlands Tweelingen Register worden daarom uitgenodigd om mee te doen aan DNA-onderzoek. Door middel van het afnemen van een monduitstrijkje kan erfelijk materiaal worden verkregen. Met dit erfelijk materiaal kan onderzoek worden gedaan naar genetische varianten.

Wat meedoen inhoudt

Deelnemers kunnen het monduitstrijkje thuis afnemen. De afname is gemakkelijk, veilig en pijnloos. Indien je per e-mail een uitnodiging hebt gehad voor deelname aan DNA-onderzoek en je wilt meedoen ontvang je per post een DNA-afnamepakketje bestaande uit:

• Een afnamesetje voor een monduitstrijkje. Hieruit kan erfelijk materiaal/DNA worden verkregen voor onderzoek. Het afnemen van het monduitstrijkje is eenvoudig en pijnloos
• Instructieboekje voor het afnemen van een monduitstrijkje. Zie voorbeeld (PDF)
• Retourenvelop voor het afgenomen DNA 

Met deze materialen kun je het DNA eenvoudig en veilig bij jezelf verzamelen met een monduitstrijkje met speciale wattenstaafjes. Deze kun je vervolgens per post opsturen in de bijgeleverde envelop.

Toestemmingsverklaring

Tevens ontvang je per e-mail een link naar een digitale toestemmingsverklaring. Je toestemming voor deelname aan dit onderzoek is noodzakelijk. Zonder je toestemming mogen wij je materiaal niet verwerken. Deelnemers van 16 jaar en ouder kunnen zelf beslissen. Voor deelnemers jonger dan 16 moeten ook hun ouders toestemming geven. Hier vind je een voorbeeld (PDF) van de toestemmingsverklaring.

Wanneer kun je meedoen? 

Als je 16 jaar of ouder bent kun je zelfstandig beslissen of je mee wilt doen. Ben je jonger dan 16 jaar? Dan hebben wij tevens toestemming nodig van de ouder(s)/verzorger(s).

Mogelijke voor- en nadelen

Ben je deel van een meerling? Dan kan er door middel van dit onderzoek vastgesteld worden of je een-, twee- of drie-eiig bent (zygositeitstest). Buiten de gratis zygositeitstest heb je verder geen persoonlijk voordeel van dit onderzoek. Het onderzoek zal een belangrijke bijdrage leveren aan de vergroting van kennis over de invloed van genen en omgeving op gedrag, gezondheid en welbevinden, waarmee verschillen tussen mensen verklaard kunnen worden. Met behulp van deze kennis kan eventueel betere medicatie of kunnen therapieën ontwikkeld worden of het beleid in jeugdzorg en onderwijs worden bijgestuurd.

Als je niet wilt meedoen of wilt stoppen met het onderzoek

Je beslist zelf of je meedoet aan het onderzoek. Deelname is vrijwillig.
Doe je mee aan het onderzoek? Dan kun je je altijd bedenken en stoppen met het onderzoek. Je hoeft niet te zeggen waarom je stopt.

Gebruik en bewaren van je gegevens

Voor dit onderzoek is het nodig dat je onderzoeksgegevens worden bewaard en gebruikt. Elke proefpersoon heeft in de database van het Nederlands Tweelingen Register een code die op de gegevens komt te staan. Dit heet gecodeerd. Je naam wordt dan niet meer gebruikt.

Je gegevens

Al je gegevens blijven vertrouwelijk. Alleen de onderzoeker en de datamanagers van het Nederlands Tweelingen Register weten welke code je hebt. De onderzoeksgegevens zijn bij publicatie in een (wetenschappelijk) tijdschrift niet te herleiden naar deelnemers.

De verzamelde gegevens worden toegevoegd aan de database van het Nederlands Tweelingen Register. De database is veilig bevonden door het Security Operations Control Center (SOCC) van de VU. SOCC is een gespecialiseerd team van ICT-professionals. De gegevens zullen daar vertrouwelijk worden opgeslagen en zijn losgekoppeld van naam, geboortedatum en adresgegevens.

De gegevens zullen voor het onderzoek gekoppeld worden aan gegevens die je eerder aan ons hebt verschaft bij NTR-onderzoek door bijvoorbeeld het invullen van vragenlijsten, het eerder meedoen aan DNA-verzameling via een monduitstrijkje of door onderzoek op de VU of bij je thuis.

Als je in de toekomst besluit dat je gegevens niet meer gebruikt mogen worden voor verder onderzoek dan kun je dat aangeven op de website onder Afmelden.  

Binnen dit onderzoeksproject en binnen toekomstige onderzoeksprojecten werken de onderzoekers van het NTR vaak samen met andere onderzoekers uit Nederland en het buitenland. Voor sommige onderzoeken is het gewenst om gegevens met die onderzoekers te delen. Het NTR heeft een speciale commissie die beoordeelt of de uitwisseling  van gegevens het doel van het onderzoek ten goede komt. Je gegevens worden alleen gecodeerd doorgegeven en bevatten geen naam, geboortedatum of adresgegevens. In sommige landen gelden niet de Europese richtlijnen voor de bescherming van persoonsgegevens. Na goedkeuring wordt daarom met de aanvrager een contract afgesloten waarin wordt afgesproken dat de gegevens altijd zorgvuldig worden behandeld.

Geen vergoeding voor meedoen

Voor het meedoen aan dit onderzoek krijg je geen onkostenvergoeding.

Kennisontwikkeling

Dit onderzoek zal een belangrijke bijdrage leveren aan het ontdekken en lokaliseren van genen die verschillen in gedrag, gezondheid en welbevinden kunnen verklaren. Het zou kunnen dat op grond van de kennis die door dit onderzoek gegenereerd wordt een diagnose of therapie wordt ontwikkeld of beleid wordt aangepast.

Onverwachte bevindingen

Tijdens het uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek kunnen de onderzoekers bevindingen hebben die niet direct horen bij het desbetreffende onderzoek, zogenaamde onverwachte of incidentele bevindingen. Het NTR heeft voor dergelijke situaties een beleid opgesteld. Hierin staat dat we in het geval van een onverwachte bevinding overleggen met een expert die verstand heeft van de bevinding. De expert zal voor ons beoordelen of het een betrouwbare bevinding is, of de bevinding belangrijk is voor de gezondheid van een deelnemer en of er een handeling of behandeling mogelijk is. Met die expert overleggen we dan ‘of we’ en ‘aan wie we’ de bevinding moeten rapporteren.

Heb je vragen?

Bij vragen kun je contact opnemen met de coördinator dataverzameling, Cyrina Brouwer. Zij kan je indien nodig in contact brengen met de hoofdonderzoeker, prof. dr. Meike Bartels, of je kunt een onafhankelijke deskundige raadplegen.

Cyrina Brouwer, coördinator dataverzameling Nederlands Tweelingen Register
e-mail
tel. 020 - 598 2533 / 598 8792

Hoofdonderzoeker: Prof. dr. Meike Bartels

Onafhankelijke deskundige: Dr. Petra Zwijnenburg
e-mail
tel. 020 - 444 3389 (secretariaat 020 - 444 0150)
bereikbaarheid: maandag t/m vrijdag tussen 09:00-17:00 uur